AHLÂK

Ahlak:Ahlâk, insan nefsinde yerleşen öyle bir melekedir ki fiiller, hiç br fiziki zorlama olmaksızın, düşünüp taşınmadan bu meleke sayesinde kolaylıkla ve rahatlıkla ortaya çıkar.
Ahlak, insanın işlediği fiil ve davranışlardan, amelden ziyade, bu davranışların kaynağı ve âmili olan, onları meydana getiren manevi kabiliyetler veya yatkınlıklar kompleksini ifade eder. Buna göre ahlaki fiiller, ahlakın kendisi olmayıp onunbri sonucu ve dışa yansımasıdır.
Ahlak sadece iyi huylar ve kabiliyetler manasınına da gelmez. Ahlaksız insan yoktur. İyi ya da kötü ahlaklı insan vardır.
Ahlak, insan da oluşması özlenen ve istenen yüksek ruhi ve manevi xasıfların, olumlu yeteneklerin ortak ifadesidir.
Ahlak eğitim ile öğrenilir. Eğitimden amac, ahlakın nazari bilgilerini tahsil etmenin yanında kişinin çocukluktan itibaren iyi örneklerle iyilik yapmaya, gayri meşru itek ve arzularını frenleyerek kendi kendisini eğitmesi ve nefsi islah etmektir. Bu bir irade eğitimidir. Bu nedenle de ahlak ilmini bilmek gerek.
Ahlak ilminin gayesi; insanlara ahlak güzellikleri yani iyi huylar ve yüksek nitelikler kazandırmaktır.
Bu hususda Efendimiz(s.a.v.) “ –Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim.” buyurmuştur.
Ahlak temelde bir davranış ilmidir. Bu nedenle ahlak, hem teorik hem de pratik bilgileri içerir.
İslam: teslim olmak, kutuluşa ermek ve müsâleme(yani; çatışma ve zıtlığı ortadan kaldırmak) anlamına gelir. Müsâleme ahlakı ilgilendiren kısmıdır.
İslamı kabul eden yani müslüman olan kişi; toplumun diğer fertleriyle anlaşıp uyuşan, barış içinde yaşamak isteyen kişidir.

Ahlak ilmine örnek kitap; “El-edebü’l Müfred” adlı eser olup, Buhari tarafından kalame alınmıştır. Hemen hemen bütün hadis mecmualarında “ Kitab’l-Edeb” başlığı ile bölümler de Ahlak ilmine yer verilmiştir.
Kur’an ve Sünnete göre; hakkında nas bulunan konularda yükümlülüğün ve dolayısıyla ahlakın kaynağı dindir.
Ahlaki görev ve sorumluluklar şu başlıklar altında toplanabilir.
A) İnsanın Kendi Kişiliğine Karşı Görevleri
a) Bedensel varlık,
b) Ruhsal ve manevi varlık,
1- Takva,
2- Hilim,
3- Hikmet,
4- İffet,
5- Doğruluk ve dürüstlük,
6- Tevazu
B) Ailede Ahlaki Görevler
a) Ailenin önemi,
b) Eşler arasında haklar ve görevler,
c) Anne ve babanın çocuklarına karşı görevleri,
d) Çocukların Anne-Babalarına karşı görevleri,
e) Akrabaya karşı hak ve görevler,
C) Toplum Karşı Görev ve Sorumluluklar
a) Sevgi, kardeşlik ve dostluk,
b) Tolumda barış ve kaynaşma,
c) İnsan hakkına saygı,

D) İş hayatında Görev ve Sorumluluklar
a) Çalışma Hayatının önemi,
b) Çalışma Hayatıyla ilgili görevler,
c) Harcama ile ilgili görevler,
E) Yönetimle İlgili Görev ve Sorumluluklar
a) İslâmi Düşüncede yönetimin önemi
b) Yöneticinin nitelikleri ve görevleri,
1- Ehliyet ve liyakat,
2- Adalet,
3- Dürüstlük,
c) Yönetilenlerin Görev ve Sorumlulukları
1) İktidara saygı,
2) Haksız idareciye karşı tavır alma,
Ahlâka örnek Şahsiyet:
Hiç şüphe yokki hem ferdi hem de ictimai bakımdan İslâm’ın ideal ve örnek insanı Hz. Muhammed(s.a.v.)dir. Bunun nakli delili; Azhâb Suresi Ayet: 21 “Gerçekten Allah’ı, ahiret gününü arzulayanlar ve Allah’ı çok zikredenler için, size, Allah’ın Rasulünde pek güzel örnek vardır.”
İslâm din ve dünya işleri arasında ideal bir uyum kurar. Bunun örneğini de Hz. Muhammed (s.a.v.) hayatında görmekteyiz. Hristiyan müsteşrik M.G. Deöombynes: Muhammed (s.599-600) adlı eserinde, islamiyetin Hristiyanlığa üstünlüğünü şu şekilde ifade etmiştir: “İsâ’nın vaazında öbür dünya için hazırlık, bu dünyanın nimetlerinden vazgeçmekle başlar. İslâmda ise kesinlikle böyle bir şey yoktur...... İslam’a göre, iyi bir şekilde kullanmak kaydıyla hiçbir nimet kötü değildir.”
Hûd Suresi Ayet 112 de “Onun için sen, emrolunduğun şekilde, beraberinde tevbe edenlerle dosdoğru hareket et........” buyrulmuştur. Fahreddin er-Razi’ye göre bu ayet, ahlaki hayatın kolay olmadığını gösterir.
Endülüslü İbn Hazm el-Ahlâk ve’s-Siyer adlı ahlâk kitabında şöyle der; “Ahiret iyiliğini, dünya bilgeliğini, doğru yaşayışı, bütün ahlak güzelliklerini, bütün faziletleri kazanmak isteyen kişi, Hz. Muhammed’i örnek alsın.”(s.19-20) Çünkü “Rasulullah bütün hayırlarda en ileridedir. Allah onun ahlakını övmüş, faziletlerini en mükemmel şekliyle onda toplamış ve onu her türlü kusurlardan arındırmıştır.” (s.50)